Nhiều mối quan hệ giúp ta giữ vững lý trí, nhưng cũng có những mối tình – không hề cường điệu – đủ sức làm ta mất đi sự tỉnh táo. Để có thể sớm nhận ra và thoát khỏi mê cung cảm xúc này, hãy thử hình dung một câu chuyện tình yêu điển hình, đầy tuyệt vọng, mang những đặc điểm sau đây:
Trước hết, đó là một người yêu tưởng chừng như hoàn hảo. Họ có vẻ ngoài ưa nhìn, thông minh, hài hước – và điều quan trọng nhất, họ dường như thật sự thích bạn. Họ thổ lộ tình yêu, muốn ở bên bạn lâu dài (một ý tưởng làm bạn ngây ngất).
Nhưng rồi, một chu kỳ bắt đầu. Sau khi sự tử tế, quan tâm đã được thiết lập ở mức độ vừa đủ, điều gì đó xảy ra. Có thể là một chuyện rõ ràng, lớn lao, nhưng – để thực sự đẩy bạn vào cảm giác điên cuồng – điều đó thường chỉ là những điều rất nhỏ, nhỏ đến mức bạn tự hỏi liệu mình có đang tưởng tượng ra không:
👉 Người yêu của bạn bỗng trở nên lơ đãng và cáu gắt một cách khó hiểu. Bạn đang đứng ở một nơi tuyệt đẹp bên dòng sông, khung cảnh nên thơ như tranh vẽ, nhưng họ chẳng mảy may để ý. Thay vào đó, họ cắm cúi vào điện thoại. Khi bạn hỏi liệu có chuyện gì không ổn, họ lặp đi lặp lại câu trả lời đầy gượng gạo: “Không có gì cả.”
👉 Lần khác, bạn trở về nhà sau một ngày dài, háo hức được gặp họ. Nhưng ngay khi bước vào, bạn cảm nhận một sự xa cách kỳ lạ, không phải lần đầu tiên. Họ bảo rằng họ “thấy hơi kỳ kỳ.” Ánh mắt họ như đang ở một nơi nào khác. Bạn cố gắng thấu hiểu, để họ có không gian riêng, nhưng bầu không khí ngột ngạt vẫn bao trùm, như thể có điều gì đó bạn không tài nào giải thích được. Họ vẫn không ngừng nhắn tin cho ai đó.
👉 Bạn mong chờ một cuối tuần vui vẻ bên nhau sau một thời gian xa cách. Nhưng mới sáng thứ Bảy, họ thông báo rằng – rất tiếc – họ phải đi dự tiệc với bạn bè ở bên kia thành phố vào chiều nay. Họ sẽ đi từ 5 giờ chiều và có lẽ không về cho đến sáng hôm sau. Họ tỏ ra rất áy náy – đặc biệt là vì bạn không được mời. Họ rời nhà trong vẻ ngoài chỉnh tề, cuốn hút.
👉 Họ vừa trở về sau một buổi tham quan bảo tàng. Bạn tò mò hỏi họ về các tác phẩm nghệ thuật, nhưng họ lại thích kể về một người có mái tóc tuyệt đẹp mà họ tình cờ gặp – và cảm thấy vô cùng cuốn hút. Họ còn kể rằng đã liên tục chạm mặt người đó ở nhiều phòng trưng bày khác nhau, thậm chí cả ở cửa hàng quà lưu niệm. Rồi họ thêm vào: “Ngủ với người đó chắc sẽ tuyệt lắm!” Bạn cố giữ bình tĩnh, kìm nén cơn ghen tuông, nhưng không dễ dàng – nhất là khi không lâu trước đó, bạn đã phải nghe về câu chuyện người tài xế taxi “rất duyên dáng” của họ.
👉 Đã khá lâu rồi hai người không thân mật. Bạn bóng gió rằng có lẽ đã đến lúc dành chút thời gian cho nhau, nhưng – một lần nữa – có vấn đề nảy sinh. Lúc thì không đúng thời điểm, lúc thì quá nóng hoặc quá lạnh, hoặc họ mệt mỏi, khó tiêu, đau lưng, hay căng thẳng về công việc ngày mai. Bạn cố gắng thông cảm, nhưng rồi lại quay lưng nằm một mình, cảm giác đau nhói một chút nơi lồng ngực.
Cuối cùng, sau hàng loạt những lần bị tổn thương tích tụ, bạn không thể chịu đựng thêm. Dù đã cố gắng nhẫn nhịn và tin vào điều mình cần tin, một hành động nào đó của người yêu giống như “giọt nước tràn ly.” Lại một lần nữa, họ tỏ thái độ gắt gỏng trên điện thoại; lại một lần nữa, họ tán tỉnh ai đó; lại một lần nữa, họ gạt bạn ra khỏi cuộc sống xã hội của họ. Bạn tự hỏi liệu mình có thể chịu đựng tình trạng này mãi không. Dù họ là một người đáng yêu ở một số khía cạnh, nhưng có điều gì đó không ổn.
Và thế là, bằng chút tế nhị nhẹ nhàng hoặc trong cơn bực tức đã tích tụ đủ đầy, bạn quyết định nói lời dứt khoát: “Thế là đủ rồi.” Nhưng người ấy không chấp nhận điều đó một cách dễ dàng. Họ bảo bạn chỉ đang tưởng tượng linh tinh, chẳng có chuyện gì đâu. Họ nói bạn quá nhạy cảm, rằng bạn đang phung phí một tình yêu đẹp, rằng bạn thật vô ơn và khó chiều.
Nhưng dù thế nào, bạn vẫn rời đi – và bắt đầu lại cuộc sống độc lập của mình. Tuy nhiên, chỉ sau vài giờ, vài ngày, hoặc vài tuần, người ấy lại liên lạc. Họ nói những điều khiến bạn mềm lòng: họ yêu bạn; họ rất xin lỗi; họ muốn ở bên bạn. Họ thừa nhận bạn đúng và hứa sẽ làm tốt hơn rất nhiều vào lần sau.
Những lời nói ấy vô cùng quyến rũ. Rốt cuộc, bạn đâu thực sự muốn rời bỏ người này; bạn chỉ muốn gần gũi họ hơn. Chỉ là bạn cảm thấy rằng bằng cách nào đó, họ luôn giữ khoảng cách với bạn qua những hành động xa cách, thờ ơ hoặc gây tổn thương. Nhưng giờ đây, dường như họ đã nhận ra điều mà trước đây họ không để ý, và họ có vẻ sẵn lòng thay đổi. Vậy tại sao lại không thử quay lại?
Hai người tái hợp. Bạn cùng họ đi ăn tối. Sự thân mật cũ quay trở lại. Tình yêu, sự âu yếm lại nhen nhóm. Rồi, chỉ vài giờ, vài ngày hoặc vài tuần sau, những rắc rối lại lặp lại như một cuốn băng tua đi tua lại. Lại một lần nữa, họ trở nên xa cách. Lại một lần nữa, họ liếc mắt đưa tình với người lạ. Lại một lần nữa, họ tỏ ra thờ ơ hoặc cáu kỉnh.
Vòng lặp đó có thể kéo dài hàng năm trời, khiến bạn mệt mỏi đến mức muốn hét lên: “Chuyện quái gì đang xảy ra vậy?”
Đây là lúc chúng ta cần thừa nhận một sự thật trớ trêu và đầy phức tạp trong tâm lý học. Có những người tha thiết khao khát tình yêu – nhưng ngay khoảnh khắc nó đến gần, họ lại hoảng sợ và quay đầu chạy. Các nhà trị liệu tâm lý gọi họ là những người “né tránh” (avoidant); còn bạn, có lẽ sẽ gọi họ là “người khó ở” hoặc “thần kinh quá tải.”
Một điều gì đó trong quá khứ đã khiến họ sợ hãi thay vì vui mừng khi đối diện với điều mình mong muốn. Họ sẽ, một cách vô thức, tạo khoảng cách mỗi khi cảm thấy mối quan hệ trở nên quá gần gũi. Và đây chính là lý do bạn dễ phát điên: họ không hiểu chính họ đang làm gì, cũng không thừa nhận hành vi của mình, và tất nhiên, họ chẳng bao giờ công nhận bạn đúng khi bạn cố chỉ ra vấn đề.
Cứ như vậy, khi tình cảm trở nên quá sâu sắc hay sự quan tâm quá ấm áp, họ lập tức trở lạnh lùng hoặc tìm kiếm sự mới lạ ở nơi khác. Họ không chịu nổi sự tử tế quá mức hay sự gắn bó quá gần gũi.
Cái khó nằm ở chỗ, ngay khi bạn bắt đầu mất kiên nhẫn và chuẩn bị rời đi, họ đột nhiên tìm lại tình yêu dành cho bạn, rồi kéo bạn quay trở lại bằng tất cả sự nhiệt tình và khéo léo. Họ khao khát bạn nhất khi bạn đang treo lơ lửng bên mép vực. Nhưng chỉ cần bạn leo trở lại, đứng vững vàng bên họ, thì họ lại bắt đầu đẩy bạn ra xa.
Vậy làm thế nào nếu bạn nhận ra mình đang mắc kẹt trong một mối quan hệ như vậy? Trước tiên, hãy tự nhắc mình rằng bạn không hề ảo tưởng, dù đối phương có cố thuyết phục bạn bằng bao nhiêu lý lẽ mạnh mẽ. Hiện tượng này không hiếm – đã có hẳn những cuốn sách và bài nghiên cứu học thuật viết về nó.
Tiếp theo, hãy tìm hiểu về quá khứ của người yêu bạn. Họ có được chăm sóc chu đáo và ổn định khi còn nhỏ không? Hay, có khả năng cao hơn, họ từng đặt niềm tin vào những người thường xuyên lạnh lùng và từ chối họ? Có phải họ đang vô thức lặp lại với bạn những gì họ từng trải qua?
Rồi hãy nhìn lại động cơ của chính mình. Điều gì khiến bạn tiếp tục ở trong một mối quan hệ như vậy? Liệu bạn có đang cố sửa chữa một vết thương trong quá khứ bằng cách lao mình vào vòng tay của một người nửa vời, hết lần này đến lần khác? Liệu, đau lòng hơn, bạn có gặp khó khăn trong việc chấp nhận tình yêu, giống như cách họ đang né tránh?
Cuối cùng, hãy ghé thăm một nghĩa trang. Ngắm nhìn sự ngắn ngủi của cuộc đời. Quan sát những cặp đôi không phải vật lộn đau đớn như bạn. Hãy tự hỏi liệu bạn có muốn sống như thế này mãi mãi, hay bạn đã sẵn sàng thử một điều gì đó mới mẻ hơn. Liệu bạn đã đủ can đảm để khép lại hành trình đầy hiểm nguy với một người tránh né tình yêu – và mở cửa đón nhận một người sẵn sàng yêu thương bạn bằng cả con tim, cả sự chân thành và không chút dè dặt?
Image: We are Family – Siân Davey
Nguồn: THE AVOIDANT PARTNER WITH THE POWER TO DRIVE YOU MAD
