Được rồi, tôi biết là fandom đang chia rẽ sâu sắc trong những ngày qua chỉ vì cái kết có vẻ hơi cụt lủn của bộ truyện. Một nửa nói rằng kết này như c*t, đờ mờ Eren, tại sao Levi và đội 104 lại không chết? Nửa còn lại thì cho rằng cái kết thật tuyệt vời, tình yêu và sự hy sinh của Eren thật cao cả, Heil Quốc trưởng Eren. Nhưng có vẻ họ cũng không thỏa mãn lắm về kết thúc này.(Ảnh 1)
Tôi cho rằng những người chê bai kết thúc này vì họ không hiểu được những tầng nghĩa ẩn bên dưới mà tác giả Isayama đã thực sự truyền tải. Bài viết này được thực hiện nhằm phân tích và bóc tách các lớp ý nghĩa thực sự của câu chuyện dưới góc nhìn của cá nhân tôi. Nó sẽ khác hoàn toàn so với những gì fandom đã tranh cãi suốt mấy ngày qua. Theo tôi thì:
a) Cái kết này rất hay và đen tối
b) Cái kết đã hoàn thiện thông điệp của cả bộ truyện thông qua nhân vật biểu trưng là Eren
c) Dĩ nhiên rồi, Eren là một thằng khốn.
Vì quan điểm của tôi rất khác biệt, tôi cá là mình sẽ nhận nhiều ý kiến trái chiều. Đó là điều tốt với tôi vì một quan điểm đưa ra mà không có tranh cãi nào thì còn gì là hay nữa. Mong là các bạn sẽ tặng tôi đủ gạch đá để xây được 3 lớp tường thành.
NHỮNG TẦNG NGHĨA ẨN BÊN DƯỚI BỀ MẶT
Đại văn hào người Mỹ Ernest Hemingway đã thành danh với một nguyên tắc sáng tác được gọi là NGUYÊN LÝ TẢNG BĂNG TRÔI. Hemingway nói rằng những gì được thể hiện trong tác phẩm chỉ là phần nổi rất nhỏ của tảng băng. Phần ý nghĩa sâu xa mà tác giả muốn truyền tải không được mô tả trong tác phẩm là phần chìm của tảng băng, nó lớn hơn rất nhiều và đòi hỏi người đọc phải tự suy ngẫm để tìm ra. Phần chìm này mới thực sự là những gì mang lại sức nặng và sức hấp dẫn cho câu chuyện. Tác phẩm Ông già và biển cả là tiểu thuyết kinh điển đại diện cho lý thuyết này của Hemingway, nó đã dành một giải Pulitzer vào năm 1953 và 1 giải Nobel văn học vào năm sau đó.
Tôi cho rằng Isayama đã vận dụng nguyên lý tảng băng trôi này trong chương cuối của Attack on Titan để tạo nên một cái kết độc nhất từ trước tới nay. Những gì xuất hiện trong chương truyện chỉ là phần nổi của thế giới. Phần chìm còn lại đen tối và kinh khủng hơn rất nhiều. Thế giới và đảo Paradis không có được hòa bình như cái cách Levi ung dung đọc báo hay người Eldian diễu binh tại quảng trường. Các thành viên đội 104 và nhất là Mikasa cũng không hề sống hạnh phúc như cái cách họ đứng trên boong tàu. Nếu suy xét kỹ lưỡng hậu quả từ những gì đã xảy ra thì bạn sẽ thấy thế giới bây giờ đã bị Eren làm cho bung bét hết cả. Sau đây tôi sẽ bóc tách những hậu quả từ việc làm của Eren để chúng ta hiểu rõ hơn về những gì đã xảy ra với thế giới, những điều kinh khủng thực sự chìm bên dưới bề mặt của câu chuyện.
HẬU QUẢ VỚI THẾ GIỚI
Dễ thấy là thế giới giờ đây đã bị hủy hoại bởi quốc trưởng Eren. 80% nhân loại bị tiêu diệt, một vết thương sẽ không bao giờ lành với 20% dân số còn lại.
❌ Bên cạnh con người, số của cải, đất đai, nhà máy và các nền công nghiệp cũng bị hủy diệt ở một mức độ tương đương. Thế giới sẽ không thể phục hồi sau hàng trăm năm. Nạn đói và nghèo nàn sẽ xảy ra ở khắp mọi nơi. Trong chap 139, chúng ta thấy rất nhiều người phải sống tạm bợ trong những túp lều tị nạn. Thế giới trông có vẻ yên bình trong khung tranh mà Levi thong dong đọc báo trên chiếc xe lăn. Nhưng có lẽ nơi đó là một trong những trung tâm của thế giới – những nơi đã được ưu tiên xây dựng lại trước nhất. Đây là bề nổi của tảng băng, phần còn lại của thế giới thì hoang tàn và đổ nát, và phần lớn nhân loại nhất là những người Eldian ngoài tường sẽ phải sống đói khổ trong những trại tị nạn. Bạn có thể thấy khung tranh của Levi chỉ có vài người đi bộ trên quảng trường, còn trong trại tị nạn thì có hàng ngàn người xếp hàng chờ thức ăn. (Ảnh 2)
❌ Những thứ có thể tệ hơn rung chấn sẽ có thể diễn ra. Các Titan đại hình đã hủy hoại hệ sinh thái và để lại rất rất nhiều xác người, xác động thực vật. Đó sẽ là điều kiện để cái loài sâu bệnh, vi khuẩn hay virus sinh sôi, và rồi sẽ dẫn đến sự bùng phát của bệnh dịch. Eren cũng đã tính đến điều này trong trang mà anh trò chuyện với Armin. (Ảnh 3)
❌ Chiến tranh có thể sẽ vẫn xảy ra. Sẽ có những quốc gia nằm ở xa so với đảo Paradis và ít hoặc không bị ảnh hưởng bởi rung chấn. Những quốc gia này vẫn còn bảo tồn được tiềm lực và quân đội của họ. Khi mà phần lớn đất đai trên thế giới đang vô chủ và hoang tàn còn các quốc gia thì bị tổn thất nặng nề, đó sẽ là cơ hội vàng để họ gây chiến tranh nhằm bành trướng lãnh thổ của mình.
HẬU QUẢ VỚI ĐẢO PARADIS
Mọi người thường nghĩ rằng hủy diệt thế giới thì Paradis sẽ có được hòa bình, nhưng thực tế là không. Trớ trêu thay, những điều tồi tệ xảy ra với thế giới cũng xảy ra với Paradis. Hòn đảo giờ đây ở trong tình trạng nguy hiểm hơn trước rất nhiều vì:
✔️ Họ bị cả thế giới căm thù gấp vạn lần. Trước kia họ là bọn con của quỷ đã từng giết hàng vạn người vào 2000 năm trước, giờ đây họ là bọn con của quỷ đã giết cả tỉ người vào ngày hôm qua. Sự trả thù có thể đến với người Eldia vào bất cứ lúc nào.
✔️ Để tái thiết thế giới, các quốc gia cần phát triển công nghiệp. Để có công nghiệp, họ cần năng lượng. Nơi nào có mỏ năng lượng dồi dào nhất trên thế giới? Chính là Paradis. Có nghĩa là ngoài lý do trả thù, các quốc gia khác có thể tấn công Paradis để dành lấy nguồn tài nguyên nhằm tái thiết đất nước của họ. (Ảnh 4)
✔️ Nền kinh tế và quân sự của Paradis quá yếu kém và lạc hậu. Khoa học kỹ thuật của họ đi sau thế giới 50 năm. Trong khi thế giới đã có tàu bay và hạm đội thủy chiến, Paradis vẫn không hề có vũ khí phòng không và phương tiện nào để đối phó với sự đổ bộ của quân địch. Súng lục của họ không thể bắn hạ tàu thủy. Súng trường của họ không thể so được với những khẩu pháo đã bắn nát Reiner, còn bộ cơ động 3D của họ cũng không thể với tới tầm bay của khinh khí cầu và phi cơ.
✔️ Quân số của Paradis rất ít. Quân đoàn trinh sát trước kia chưa bao giờ có lực lượng quá 200 người, và khi huy động quân cảnh trung ương và quân đồn trú để giải cứu Eren cũng chỉ đạt vài trăm người. Giả định rằng phần lớn quân đội của Paradis là quân đồn trú, toàn bộ quân đội của Paradis có lẽ chỉ khoảng vài ngàn, hay cùng lắm là 1 vạn. Thế giới dù đã mất đi 80% nhưng vẫn còn hàng trăm triệu người và có thể huy động vài trăm ngàn lính¹. Cộng với trang thiết bị lạc hậu, không hiểu Paradis sẽ phòng thủ ra sao?
✔️ Những lãnh đạo tài ba nhất của Paradis như Zacklay, Pixis hay Niles thì đã ngỏm. Những tinh anh còn lại của đội 104 thì lưu vong vì chống đối phái Jaeger. Chính quyền Paradis giờ đây được lèo lái bởi phái Jaeger – một tập hợp của những thằng ngu sau sự ra đi của quốc trưởng và quốc phó³, và nữ hoàng Historia – người không có khả năng lãnh đạo xuất sắc. Historia có thể là một người tốt, cô có thể là nữ thần với trẻ mồ côi, nhưng cô không phải, và không thể là một người lãnh đạo tốt.
✔️ Một điều nữa ít người để ý là rất nhiều người đã chết và nhiều của cải đã bị hủy hoại. Vì Titan phá tường thành đi ra nên đảo Paradis cũng bị dẫm nát. Trong chap 125, ta thấy quận Stohes,một trong những quận trung tâm bị hủy hoại nặng nề và rất nhiều người bị thương bởi rung chấn (Ảnh 5).
Chỉ có trung tâm của 3 tường thành nơi không có Titan quét qua mới yên bình mà thôi (Ảnh 6). 
Hình ảnh diễu binh tại quảng trường trong chap 139 cũng diễn ra ở lớp thành trong cùng, nơi không bị tàn phá (Ảnh 7).
Đây lại là một phần nổi của tảng băng trôi. Phần lớn lãnh thổ của Paradis cũng đều bị Titan dẫm nát. Vì thế họ cũng sẽ phải đối mặt với đói nghèo và bệnh dịch như phần còn lại của thế giới.
KẾT CỤC CỦA ĐỘI 104 VÀ MIKASA
Tất cả những hành động xấu xa của Eren đều nhằm mục đích mang lại tự do và hạnh phúc cho những người bạn anh ta. Nhưng những người ấy liệu có được hạnh phúc trong phần đời còn lại của họ?
✔️ Toàn đội 104, ngoại trừ Mikasa đều phải sống vong quốc vì chống đối chính quyền. Họ đã dành cả đời mình chiến đấu để phục vụ hòa bình của dân tộc. Giờ thì họ không được phép làm điều đó nữa, và phải trơ mắt nhìn những nguy hiểm xảy đến với quê hương mình.
✔️ Bạn có thể tranh luận với tôi rằng đội 104 được cử làm sứ giả hòa bình cho thế giới. Cá nhân tôi thấy đội 104 đang bị lợi dụng thì đúng hơn. Hoạt động này không phải để đàm phán hòa bình mà thực chất là để do thám. Một con tàu lớn như vậy có lẽ có rất nhiều phái đoàn và điệp viên của các quốc gia đi cùng, và họ đưa đội 104 theo chỉ để có bình phong là những người Eldian (Ảnh ?. Nếu như phái đoàn chỉ bao gồm đội 104 thì hóa ra thế giới để người Eldian tự đàm phán với người Eldian à? Như thế thì hiệp ước hòa bình còn ý nghĩa quái gì cơ chứ?
✔️ Tất cả những người bạn của Eren sẽ phải sống quãng đời còn lại trong sự dày vò và day dứt. Khi cuộc sống của bạn phải đánh đổi bằng hàng tỉ người, đó không phải một điều dễ chấp nhận. Đội 104 ngay từ đầu đã phản đối điều này, và giờ thì họ có lẽ sẽ phải dằn vặt rất nhiều vì điều ấy.
✔️ Cuối cùng là Mikasa, người sẽ phải sống phần đời còn lại một cách cực kỳ đau khổ. Mikasa đã phải tự tay giết Eren, và cái ký ức kinh hoàng đấy sẽ dày vò cô mỗi ngày. Trước kia ý nghĩa cuộc sống của Mikasa là Eren, mọi việc cô làm đều là vì Eren. Nhưng giờ thì ý nghĩa ấy không còn nữa, Mikasa sẽ sống hạnh phúc thế nào đây? Bạn có thể thấy là Mikasa sống rất vật vờ và khổ sở suốt 3 năm kể từ sau khi Eren chết. Cô không thể lập gia đình và có một cuộc sống mới. Bạn bè cô chẳng còn ai ở lại. Cô chẳng còn biết làm gì, ngoài lên đồi thăm mộ người yêu và để cho nỗi buồn gặm nhấm tâm hồn mình. Sống như vậy suốt phần đời còn lại mà là hạnh phúc ư?
HÌNH TƯỢNG EREN VÀ NHỮNG Ý NGHĨA THỰC SỰ CỦA BỘ TRUYỆN
Để hiểu được tác phẩm này, bạn phải hiểu được những thông điệp mà tác giả truyền tải thông qua nhân vật Eren. Attack on Titan chưa bao giờ là một tác phẩm nói về tình yêu, sự cao đẹp của con người hay những gì đại loại thế. Thế giới AoT không phải nơi lòng tốt lên ngôi, và không phải nơi mà chỉ cần bạn có ước mơ thì bạn sẽ thực hiện được những điều lớn lao. Attack on Titan từ đầu chí cuối luôn là một thế giới khắc nghiệt, đen tối và đầy rẫy những điều xấu xa của con người.
Có 2 điều được truyền tải trong xuyên suốt toàn bộ tác phẩm này:
a) Con người có bản tính xấu xa, ích kỷ và ngu ngốc
b) Những điều xấu con người làm vì sự ngu ngốc của mình cuối cùng đều phản tác dụng.
Đây là mô típ quen thuộc trong tác phẩm. Vua Fritz tham lam muốn dùng Titan để thống trị thế giới, cuối cùng ông ta để Titan thống trị thế giới của mình. Thế giới căm thù và tàn bạo với dân tộc Eldian, cuối cùng họ bị chính sự căm thù và tàn bạo của người Eldian tiêu diệt. Grisha mù quáng muốn các con trai thực hiện tham vọng của ông, cuối cùng ông bị cả Zeke và Eren lợi dụng để thực hiện tham vọng của họ². Eren Kruger (Cú) và Zeke Jaeger muốn phục hưng Eldia, nhưng cuối cùng thì họ giết người Eldian như ngóe. Và đỉnh cao của mô típ này, hình tượng đại diện cho sự ngu ngốc và ích kỷ của con người chính là Eren. Cậu ta ích kỷ muốn hủy diệt cả thế giới để bảo vệ hòn đảo và bạn bè, cuối cùng sự mù quáng đó dẫn đến quê hương cậu gặp trùng trùng hiểm nguy, và bạn bè cậu thì cũng chẳng được hạnh phúc.
Hãy thừa nhận với nhau một sự thật rằng: việc làm của Eren thật xấu xa và tàn nhẫn. Bất kể dưới góc độ nào, thì việc diệt chủng hàng tỉ người cũng là quá độc ác. Cho dù có biện minh ra sao, thì Eren cũng là một người rất tàn bạo.Tôi cho rằng Eren không được tác giả xây dựng để trở thành một hình mẫu anh hùng mà ngược lại, Eren là hình tượng biểu trưng của sự ích kỷ, xấu xa, ngu ngốc và mù quáng của con người. Đó mới thực sự là những gì tác giả truyền tải thông qua nhân vật Eren.
Chỉ vì mong ước cá nhân của mình cho một vài người được sống hạnh phúc, mà anh ta giết gần sạch cả nhân loại, đó không phải là ích kỷ và xấu xa thì là gì? Eren gây nên nội chiến, giết hết các lãnh đạo, kéo bạn bè mình vào chiến tranh, tạo ra một kết cục đen tối cho cả hòn đảo chỉ vì hành vi độc đoán của anh ta, đó không phải là mù quáng thì là gì? Mong muốn người yêu mình hạnh phúc mà lại bắt cô ấy tự tay giết mình, rồi chẳng muốn cô ấy có một cuộc sống mới mà bị ràng buộc vĩnh viễn với cái chết của bản thân, đó không phải là vị kỷ và ngu ngốc ư? Nói thật thì tôi thấy cái chủ nghĩa “vì anh yêu em nên anh sẽ hy sinh mạng sống để em hạnh phúc” nó buồn ỉa vãi cả cứt. Chẳng ai hạnh phúc nổi với cái chết của người mình yêu cả. Nếu như bạn yêu ai đó, bạn nên cố gắng sống thật lâu với họ. Eren đáng ra nên phiêu du sang Gintama để được anh Gintoki dạy một bài vỡ lòng về vụ này.
Thông qua những tầng nghĩa ẩn bên dưới về hậu quả của những gì Eren đã làm, Isayama sensei đã hoàn thiện việc xây dựng hình tượng Eren là biểu trưng cho sự xấu xa và nông cạn của bản chất con người. Cái kết này đã hoàn thiện thông điệp của bộ truyện. Rằng con người là ngu ngốc và ích kỷ. Rằng mù quáng làm những điều vì cá nhân sẽ mang lại kết cục thảm hại và trái ngược. Cái giá Eren phải trả là những điều anh làm cuối cùng đều phản tác dụng và trở nên vô nghĩa. Eren muốn tạo ra một thế giới không còn Titan để quê hương được hòa bình, nhưng giờ thì người dân Eldian không những không thể tung tăng đi dưới nắng vàng mà còn đối mặt với sự căm thù và nguy hiểm lớn hơn trước. Eren muốn diệt chủng nhân loại để bạn bè anh được sống hạnh phúc, nhưng bạn bè anh hạnh phúc sao được khi cuộc sống của mình phải đánh đổi bằng cái chết của hàng tỉ người? Eren hy sinh để Mikasa có thể bước tiếp, nhưng giờ thì Mikasa sẽ đau khổ và dằn vặt mỗi ngày vì sự cô đơn và ký ức kinh hoàng đó.
TẠI SAO ĐÂY LÀ MỘT CÁI KẾT HAY?
Thứ nhất, đây là một cái kết cực kỳ đen tối với tất cả mọi người. Tất cả mọi người trên thế giới, đảo Paradis, đội 104, Mikasa không có được hòa bình và hạnh phúc mà trái lại còn đối mặt với nhiều nguy hiểm và đau đớn hơn trước kia rất nhiều.
Thứ hai, cái kết đã hoàn thiện việc xây dựng hình tượng Eren mà tôi đã phân tích ở trên. Và theo tôi, tác giả muốn phản ánh và mỉa mai thói xấu của con người thông qua Eren, hơn là ca ngợi sự anh hùng. Nhưng vì thế mà hình tượng Eren càng trở nên tuyệt vời hơn. Chúng ta có quá nhiều nhân vật chính là anh hùng rồi, Naruto, Luffy, Songoku hay bất kỳ main của một bộ shounen nào khác. Nhưng chẳng có mấy nhân vật chính là 1 thằng khốn đích thực cả.
Thứ ba, điều thú vị là nó có những tầng nghĩa ẩn bên dưới mà bạn cần vài ngàn chữ mới có thể phân tích hết. Đa số mọi người không nhìn thấy những lớp nghĩa ẩn này và sẽ không thấy cái hay của câu chuyện. Vì thế nó cũng tạo ra rất nhiều tranh cãi, nhưng điều đó lại làm câu chuyện trở nên hay hơn.
Thứ tư, nó phản ánh đúng sự thực hơn so với những bộ manga khác. Trong hầu hết các bộ truyện tranh, nếu nhân vật chính làm gì đó nông cạn và ngu ngốc thì cuối cùng họ vẫn sẽ dành phần thắng và đạt được hạnh phúc. Kể cả khi Luffy lao đầu vào Kaido, Naruto nói ba lăng nhăng với Pain, họ cuối cùng vẫn sẽ thắng. Nhưng với AOT thì khác, sự ngu ngốc của Eren khiến tất cả mọi người phải trả một cái giá rất rất đắt.
KẾT LUẬN
Tôi không ghét bỏ gì Eren cả. Cả tôi, bạn và tất cả chúng ta cũng đều có bản tính nông cạn và ích kỷ như vậy mà thôi. Đó là một phần bản chất của con người, nếu không muốn nói là phần lớn nhất chi phối tất cả chúng ta. Mong ước của Eren không hẳn là xấu. Mong muốn điều tốt cho những người quanh mình chẳng có gì là sai cả, nhưng hành vi vị kỷ chỉ nghĩ đến bản thân và gieo rắc nỗi kinh hoàng lên người khác là một điều sai trái. Tôi không ghét Eren nhưng tôi ghét hành vi của Eren. Đừng cố gắng bênh vực cho hành vi sai trái đó làm gì, điều đó chỉ làm mờ mắt và khiến bạn không thưởng thức được hết cái hay của bộ truyện mà thôi.
Chúng ta đã có một bộ manga tuyệt vời, một nhân vật chính được xây dựng quá xuất sắc và một cái kết hoàn thiện tất cả. Cho dù bạn thấy cái kết này như cớt hay sao nữa, hãy dành lời cảm ơn cho tác giả Isayama. Nói thật là tôi đã nghĩ rằng mình sẽ nhận đủ gạch đá để xây 3 lớp tường thành khi đưa ra quan điểm như thế này. Nhưng tôi vẫn quyết định viết vì tôi yêu bộ truyện này, và tôi vô cùng ngưỡng mộ ngài Isayama Hajime. Với tư cách là một người sáng tác, tôi luôn mong muốn mình có thể tạo ra được những tác phẩm xuất sắc như ông đã làm.
Cùng một món ăn, nhưng mỗi người ăn sẽ thấy được hương vị khác nhau. Cùng một tác phẩm, mỗi người sẽ có một kiến giải khác nhau. Có khi tác giả cũng chả có ý đặt một lớp nghĩa nào bên dưới cả và toàn chỉ là tôi tự suy diễn ra như cô giáo dạy văn hồi cấp 2 mà thôi. Nhưng tôi nghĩ đó là điều hay của nghệ thuật. Nếu như nghệ thuật là những thứ dễ dàng và chẳng gợi ra bất kỳ một suy nghĩ nào nơi người thưởng thức thì nó không còn là nghệ thuật nữa. Quan điểm của tôi chắc hẳn trái ngược với nhiều người và có thể bạn không đồng ý. Vì vậy tôi rất mong rằng bạn có thể phản biện lại và chỉ ra những chỗ sai, hoặc những phần lập luận chưa chặt chẽ của tôi để chúng ta cùng hiểu thêm về tác phẩm tuyệt vời này.
________________________________________
CHÚ THÍCH
¹ Dựa vào khoa học kỹ thuật có thể thấy Isayama lấy bối cảnh thế giới đầu thế kỷ 20 để tạo nên thế giới trong Attack on Titan. Thời điểm này thế giới có khoảng 1,7 tỉ người. Giả định rằng những con số này được giữ nguyên trong tác phẩm thì Eren đã tiêu diệt hơn 1,3 tỉ người. Thế giới còn gần 400 triệu người và có thể dễ dàng huy động vài trăm ngàn lính, nhất là với những quốc gia ít bị ảnh hưởng.
² Grisha đã bị lợi dụng 2 lần bởi 2 ông con cho mục đích của họ. Lần đầu bị Zeke tố giác, lần thứ 2 bị Eren điều khiển để giết cả gia đình Reiss.
³ Hầu hết phái Jaeger đều là bạn đồng khóa hoặc thực tập sinh vì Eren khó lòng lôi kéo được những lãnh đạo cấp cao. Nói chung là những người rất trẻ chỉ tầm 19, 20 tuổi. Những người như vậy sao mà đủ khả năng lãnh đạo đất nước đây?
