Nói về đời sống của người phụ nữ hiện đại, chúng ta thường hay nhắc đến tình trạng “trọng nam khinh nữ” ở Trung Quốc, Hàn Quốc hay Việt Nam. Ở Trung Quốc, chính sách một con đã khiến hàng chục triệu thai nhi nữ bị phá, bé gái sơ sinh bị giết chết, hoặc không nhận được các quyền lợi đáng có vì thiếu giấy khai sinh. Trong ấn tượng của một số người Việt, đàn ông Hàn Quốc cũng rất khinh miệt, coi thường phụ nữ và đôi khi còn xem họ như những công cụ để thỏa mãn dục vọng. Còn ở Việt Nam, người phụ nữ hiện đại phải gồng gánh quá lớn khi vừa mang trên vai toàn bộ trách nhiệm chăm lo cho chồng con, vừa phải đi làm kiếm tiền cho gia đình. Đó là những thực tế không thể phủ nhận mà những người ủng hộ nữ quyền hay nhắc tới. Trong các nước chịu ảnh hưởng của văn hóa Á Đông, chỉ có Nhật Bản là quốc gia tương đối ngoại lệ, và sự ngoại lệ này có thể mở rộng trên phạm vi thế giới.
—————————————————————–
NHẬT BẢN
Nằm trong những nước chịu ảnh hưởng của văn hóa Á Đông, Nhật Bản là một quốc gia tương đối đặc biệt. Mặc dù người Nhật có những góc tối về vấn nạn khiêu dâm và sự mất định hướng của giới trẻ, nhưng nói riêng về khía cạnh gìn giữ văn hóa truyền thống, Nhật Bản đã tạo nên một bản sắc văn hóa “Tân Nho gia” đáng ngưỡng mộ trên lĩnh vực nữ quyền.
Báo cáo chênh lệch bình đẳng giới toàn cầu năm 2012 do Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) công bố tháng 11/2012 đặt Nhật Bản ở vị trí 101 trong số 135 quốc gia. Thế giới thường cho rằng nữ quyền ở Nhật Bản luôn “đáng buồn”. Kết luận đó là dựa vào những con số thống kê như: số lượng phụ nữ bỏ việc sau khi sinh con; số lượng phụ nữ chiếm ghế trong Quốc hội; số lượng phụ nữ có thu nhập thấp hơn nam giới; thời gian một ông bố Nhật bỏ ra để chăm con; v.v. Nhưng có một điều mà người ta không thể hiểu được và không thay đổi được đó là: Phụ nữ Nhật Bản lựa chọn cuộc sống như vậy.
Cứ 3 người phụ nữ Nhật Bản thì có 1 người muốn làm bà nội trợ. Đây là thông tin từ một khảo sát của chính phủ Nhật được Japan Today nêu lên hồi năm 2013. Thông qua ý kiến của hơn 3.000 phụ nữ chưa lập gia đình, độ tuổi từ 15 đến 39, người ta nhận thấy 34% trong số này không muốn đi làm sau khi đã lập gia đình. Cuộc khảo sát do Bộ Y tế Lao động và Phúc lợi Nhật Bản cũng cho thấy tỉ lệ phụ nữ không muốn làm bà nội trợ chỉ nhỉnh hơn một chút, vào khoảng 38%. 28% số phụ nữ còn lại thì sao? Đó là những người không chắc là mình nên lựa chọn như thế nào. Cần phải nói rằng, phụ nữ Nhật Bản cũng như nam giới đều được hưởng một nền giáo dục tiên tiến, đáp ứng cho nhu cầu nguồn nhân lực của đất nước. Vậy điều gì đã làm cho người phụ nữ Nhật tự nguyện lựa chọn trở thành người “giấu mặt” sau bốn bức tường gia đình, thay vì có thể ra ngoài xã hội cáng đáng một công việc với mức thu nhập tốt hơn?
Tại sao phụ nữ Nhật Bản lại lựa chọn cuộc sống như vậy?
Bên cạnh tinh thần võ sĩ đạo, tư tưởng Nho giáo cũng có ảnh hưởng sâu sắc đến văn hóa Nhật Bản. Ở xứ sở hoa anh đào này, nói chung, cuộc sống hôn nhân có sự phân chia hết sức rõ ràng: người chồng tập trung vào công việc, dành nhiều thời gian với các đồng nghiệp trong mối quan hệ xã hội không có sự tham gia của vợ; người vợ tập trung vào gia đình, con cái và hàng xóm. Ở nhà, người vợ thường chịu trách nhiệm hoàn toàn về việc chi tiêu của gia đình và luôn quyết định về những việc liên quan đến con cái. Theo tờ Japan Times thống kê năm 2011, chỉ có khoảng 30% các cặp vợ chồng tại Nhật Bản mà cả hai người cùng kiểm soát tài chính, và chỉ có khoảng 20% gia đình mà người chồng sẽ lo giữ tiền. 50% các gia đình còn lại trao toàn quyền kiểm soát chi tiêu cho người vợ. Tất cả đều dựa trên sự thỏa thuận giữa hai vợ chồng.
Cần phải khẳng định rằng ở Nhật, nội trợ là một nghề. Hàng tháng chính phủ tự trích lương của chồng đóng thuế cho vợ. Do đó, người phụ nữ ở nhà làm nội trợ nhưng vẫn được hưởng các chế độ y như một người đi làm. Về già, người phụ nữ vẫn hưởng đầy đủ lương hưu. Độc đáo hơn nữa là nhiều công ty Nhật áp dụng chính sách, lương của chồng sẽ vào thẳng tài khoản của vợ. Sau đó, những người vợ sẽ chỉ trích ra một khoản làm “okozukai“ hay tiền tiêu vặt cho các ông chồng. Dù phải xoay sở với khoản tiền ít ỏi mà vợ đưa, đa phần các ông chồng vẫn vui vẻ và cảm thấy thoải mái. Với họ, bổn phận của cánh đàn ông là trở thành trụ cột trong gia đình và chăm sóc vợ con. Nếu những người vợ không kiểm soát tiền nong chặt chẽ, họ sẽ tiêu xài hoang phí cho các khoản vô bổ và chẳng để ra được đồng nào.
Xã hội Nhật công nhận việc nội trợ vất vả và đòi hỏi kỹ năng, kiến thức như bất kỳ nghề nghiệp nào. Có thể nói rằng, nền kinh tế Nhật Bản không thể tự nhiên mà nằm trong những nước đứng đầu thế giới.
Trong sự hùng cường đó có những cống hiến tận tụy âm thầm của hàng triệu bà nội trợ, mỗi ngày chăm chút cho chồng con từng nếp áo, chén cơm. Vai trò của người phụ nữ trong gia đình Nhật Bản vì thế luôn được đề cao, tôn trọng.
Kỳ thực chúng ta có thể lý giải đơn giản bản sắc nữ quyền Nhật Bản này thông qua một vài câu hỏi:
1. Nếu bạn được tạo điều kiện để làm tròn thiên chức của người phụ nữ, bạn có hạnh phúc không?
2. Nếu chồng làm đúng thiên chức của người đàn ông, trở thành trụ cột gia đình lo cho vợ con, bạn có hạnh phúc không?
3. Nếu bạn biết rằng nội trợ cũng là một nghề cao quý như bao nghề khác, bạn có hạnh phúc không?
4. Nếu bạn được đề cao và tôn trọng, bạn có hạnh phúc không?
Nếu một người phụ nữ hạnh phúc khi ở nhà làm nội trợ, thì có hợp lý không khi bạn áp đặt quan niệm về nữ quyền hiện đại lên cô ấy? Chính vì thế, nữ quyền không phải là điều được đúc kết từ những con số thống kê, không phải là những lời kêu gọi kích động phụ nữ rằng phải mạnh mẽ như nam giới, phải vùng lên đấu tranh, phải gồng gánh việc nước, phải thế này, phải thế kia…
Bản sắc nữ quyền Nhật Bản vậy là đã điểm trúng điều cốt lõi nhất trong vấn đề nữ quyền. Và nó cũng đặt ra cho chúng ta một dấu hỏi lớn: trong khi Nhật Bản chịu ảnh hưởng của Nho giáo nguyên thủy khá sâu sắc, thể hiện rõ ở việc phân công công việc gia đình, thì dường như nữ quyền ở nước này chưa bao giờ bị ảnh hưởng. Dường như người phụ nữ Nhật Bản đang nằm trong một bức tranh tích cực về văn hóa truyền thống khi tự nguyện lựa chọn ở nhà làm nội trợ và âm thầm đứng sau những người đàn ông… Và dường như họ rất tự nhiên và hạnh phúc về điều đó…
