By Naval
Dịch bởi: Thuận n
44. Schelling Point: Cooperating Without Communicating
ĐIỂM TẬP TRUNG: HỢP TÁC MÀ KHÔNG CẦN GIAO TIẾP.
Rất nhiều người có thể không giao tiếp với nhau mà vẫn hợp tác cùng nhau nhờ dự đoán trước hành động của đối tác.
44.1 Use social norms to cooperate when you can’t communicate
Dùng những lẽ thường và hành vi xã hội tiêu chuẩn khi bạn không thể giao tiếp được.
Người Phỏng Vấn (NPV): Hãy nói về điểm tập trung – Schelling Point.
Naval(N): Schelling Point – hay còn gọi là Focal point, là một thuật ngữ được phổ biến từ cuốn “The Strategy of Conflict”.
Hãy tưởng tượng 1 trò chơi nhiều người mà ở đó không ai giao tiếp gì được với nhau nhưng có thể tương tác vói nhau. Schelling đã đưa ra một công thức toán học để trả lời cho câu hỏi rằng: Nếu không thể giao tiếp với nhau thì hợp tác bằng cách nào?
Giả thử tôi với anh có sắp xếp cuộc hẹn, nhưng vì một lý do nào đó ta không thể xác định thời gian và địa điểm họp mặt. Nghe bất khả đúng không? Nhưng hãy nhớ rằng tôi với anh đều là sinh vật có lý trí, có tư duy, và có hành vi xã hội được định hướng.
Thời gian? Tôi sẽ cho rằng nếu phải chọn một ngày bất kì, ta sẽ chọn ngày đầu năm vì đấy là một mốc dễ nhớ, ai cũng có. Và sẽ là dịp năm mới, không giờ một phút. Tôi với anh nếu cùng là người Mỹ, và chọn năm mới, thì địa điểm hợp lý sẽ là New York, nơi quả cầu ở quảng trường thời đại được hạ xuống.
44.2 You can find Schelling points in business, art and politics
Cái này có thể thấy trong kinh doanh, nghệ thuật, chính trị.
N: Có rất nhiều game để chơi,dù đó là kinh doanh, nghệ thuật hay chính trị, và bạn luôn sẽ tìm thấy được điểm tập trung trong đó. Và từ đó có thể hợp tác khi không thể giao tiếp.
Ví dụ Pepsi và Coca-cola. Giả tỉ hai hãng bán hai mức giá khác nhau, rồi sẽ đến lúc chúng bằng nhau mà không cần họ phải tự ngã giá thương lượng gì cả.
45. TURN SHORT-TERM GAMES INTO LONG-TERM GAMES
Biến những trò chơ ngắn hạn thành những trò chơi dài hạn.
Cải thiện đòn bẩy của bạn bằng cách biến những mối quan hệ ngắn hạn thành dài hạn.
45.1 Pareto optimal solutions require a trade-off to improve any criterion
Phương pháp tối ưu hóa Pareto đòi hỏi đánh đổi để có được cải thiện.
Người Phỏng Vấn (NPV): Hãy cùng nói về “Phương pháp tối ưu hóa Pareto” (Pareto optimal)
Naval (N): Nó đến từ lý thuyết trò chơi. Ngoài tối ưu hóa, còn có khái niệm siêu việt Pareto (Pareto superior) nữa.
Siêu việt Pareto tức là nếu xét 2 thứ, nhưng sẽ có một thứ có một/nhiều mặt thứ này trội hơn hẳn thứ còn lại. Và những mặt còn lại thì không tệ hơn. Đây là điểm cần lưu ý khi đàm phán. Hãy luôn đưa mình vào tâm thế rằng luôn tìm những giải pháp có siêu việt Pareto so với giải pháp hiện tại.
Tối ưu hóa Paremo tức là thứ đó bạn không thể thay đổi mà không làm nó tệ đi và nó đã đạt đến độ chính của nó. Đấy là một khái niệm quan trọng khác cần nhớ khi thương thuyết và đàm phán. Do đó sẽ luôn có đánh đổi khi những điều khoảng đã đạt tối ưu hóa Paremo.
45.2 Negotiations are won by whoever cares less
Càng ít quan tâm thì bạn càng dễ thắng thương thuyết
N: Bạn càng ít quan tâm thì bạn càng dễ thắng khi thương thuyết. Nếu bạn thể hiện mình muốn cái gì đấy thì hoàn toàn đối phương có thể lợi dụng điều này để trên cơ bạn. Phải đủ sự không quan tâm.
Giống như cảnh Sony muốn bán ma túy khi thương thuyết với địch trong Bố Già vậy.
Nếu bạn thấy được mình đang bị ép pha trong khi thương thuyết, hãy cố gắng chuyển những kì vọng từ ngắn hạn sang dài hạn. Hãy cố gắng để nó được lập lại. Hãy mang danh tiếng của mình vào thương thuyết. Hãy cố gắng lôi thêm nhiều người muốn chơi game để mở tầm mắt của người đối diện và khiến hắn suy nghĩ lại về cách tiếp cận của bản thân.
Sửa nhà là một ví dụ tiêu biểu của việc bạn mù thông tin mà phải trả chi phí cao.
Bạn không có kiến thức kinh nghiệm cùng kĩ năng để phát hiện khi nào bên thi công báo láo. Bạn bị mù thông tin và hoàn toàn bị động. Nhưng bạn cần sửa nhà. Đấy là điểm chí tử.
45.3 Convert single-move games to multi-move games
Hãy biến những trò chơi ngắn hạn thành những trò chơi dài hạn.
N: Bạn ngẫm lại những mối quan hệ bạn bè của mình để tìm đối tác. Bạn tìm những người có danh tiếng tốt. Sau đây là cách bạn chuyển đổi từ game ít lượt và có nguy cơ bị đổ vỏ cao sang một game nhiều lượt cho cả hai bên.
Đầu tiên là pilot. Làm 2 dự án chung và nói với bên kia là dựa vào dựa án đầu để chứng minh năng lực.
Hoặc nói rằng dự án này đang có những nhà đầu tư tiềm năng đang quan sát kết quả của dự án này.
Có nhiều cách để biến game ít lượt thành game nhiều lượt, từ đó thoát được việc bị áp phe khi đàm phán và bị thiếu thông tin.
