Trong tâm lý học, có một hình mẫu đầy day dứt và đau khổ mang tên “người gắn bó lo âu” – có thể là chính ta hoặc một ai đó ta quen biết. Bi kịch của họ nằm ở chỗ, họ vừa khao khát mãnh liệt một mối quan hệ trọn vẹn, vừa không bao giờ tin rằng mình có thể thực sự giữ được lòng trung thành của đối phương.
Những người gắn bó lo âu là những kẻ lãng mạn đến tận cùng. Họ là những người say mê nghe những bản tình ca, dễ rung động trước người lạ trong siêu thị hay thư viện, và (dù có thừa nhận hay không) chẳng bao giờ tưởng tượng nổi một cuộc sống hạnh phúc mà không có tình yêu.
Thế nhưng, dù họ luôn tôn thờ tình yêu, như chính cái tên của mình, họ lại rất khó tin rằng tình yêu sẽ mỉm cười với mình. Và vì lẽ trớ trêu đầy nghiệt ngã ấy, tình yêu gần như chẳng bao giờ thực sự diễn ra như họ mong đợi.
Nỗi lo lắng của những người gắn bó lo âu thường bắt nguồn từ một tổn thương âm thầm trong tuổi thơ – điều mà họ chưa bao giờ thực sự đối mặt hoặc để tang một cách đúng nghĩa. Có thể cha mẹ họ đã ly hôn. Hoặc mẹ không được dịu dàng như họ mong đợi. Có lẽ cha sống quá khép kín, hoặc một ai đó trong gia đình qua đời. Cũng có thể là một người anh chị em đã chiếm hết tình yêu thương trong nhà.
Hoặc có một người bảo mẫu rất tốt bụng, nhưng rồi người ấy rời đi. Một điều gì đó đã xảy ra, một điều đủ lớn để làm lung lay niềm tin cơ bản của họ rằng tình yêu có thể tồn tại bền bỉ và đáng tin cậy.
Vì vậy, khi bước vào tình yêu, những tâm hồn lo âu luôn mang theo một hành trang đầy mâu thuẫn: một hy vọng bù đắp to lớn – và một nỗi sợ di sản khó hiểu. Dưới vẻ ngoài lãng mạn của họ là nỗi ám ảnh triền miên rằng bi kịch từng xảy ra sẽ lặp lại. Và trớ trêu thay, họ càng yêu sâu đậm, họ càng sợ hãi nhiều hơn.
Sau giai đoạn trăng mật ngắn ngủi, câu chuyện tình yêu của họ thường chìm vào những chuỗi ngày đầy bận tâm và nghi ngờ về ý định thật sự của đối phương:
— Đối phương trả lời tin nhắn trễ nửa tiếng: chắc chắn họ sắp bỏ rơi mình.
— Đối phương nói chuyện qua điện thoại có vẻ lạnh nhạt: hẳn là họ đã tìm được người khác.
— Đối phương có một buổi tiệc nhưng không rủ mình đi cùng: họ đang chế giễu mình.
— Đối phương từ chối chuyện chăn gối vì mệt: họ thấy mình thật kinh tởm.
Ẩn sau mọi lời trách móc của người lo âu là hai tiếng gào thét nguyên thủy: “TÔI KHÔNG ĐƯỢC YÊU ĐỦ” và “TÔI SẮP BỊ BỎ RƠI.”
Thế nhưng, điều đáng buồn là họ thường chẳng làm gì để giúp bản thân được thấu hiểu hay đồng cảm. Thay vì lịch sự, nhẹ nhàng giải thích về những tổn thương tuổi thơ đã ám ảnh họ, họ chọn con đường tấn công.
Tên gọi “người gắn bó lo âu” thực ra vô cùng sai lệch, vì biểu hiện rõ ràng nhất ở họ không phải là sự lo âu, mà là cơn giận dữ. Những tâm hồn lo âu thường không ngừng trách móc đối phương vì những lỗi lầm có vẻ như không thể tha thứ: vì đến trễ, vì quên làm một việc gì đó, vì cười không đúng lúc, vì chơi với những người bạn không vừa ý…
Cơn giận của họ không phải lúc nào cũng được bộc lộ thẳng thắn. Người lo âu là bậc thầy trong việc hờn dỗi. Lo sợ rằng mình bị hiểu lầm, họ lại càng làm mình trở nên khó hiểu hơn. “Không ai hiểu được tôi.
Không ai quan tâm đến tôi” – họ nghĩ vậy, và cuối cùng điều đó trở thành sự thật. Trong cơn giận và nỗi đau, họ tự giam mình trong phòng tắm hoặc từ chối bắt máy, dù trong lòng khát khao cháy bỏng đối phương sẽ đến gõ cửa, sẽ không ngừng gọi, sẽ nói với họ rằng: “Anh yêu em. Anh hiểu em.”
Họ chờ đợi, nhưng đáng tiếc, họ chẳng bao giờ chịu giải thích điều mà chính họ cũng chưa từng hiểu. Một số người lo âu có thể chọn cách “dạy dỗ” đối phương bằng những bài giảng dài lê thê, nghiêm nghị như một giáo sư mới tốt nghiệp khóa tâm lý trị liệu. Họ giải thích hùng hồn về việc đối phương “né tránh”, “sợ yêu”, “phòng vệ quá mức” hay “chưa trưởng thành về cảm xúc” – tất cả nhằm tránh phải đối diện với nỗi bất an sâu kín của chính mình.
Trong những trường hợp cực đoan, người lo âu có thể ngoại tình – không phải vì họ không yêu bạn đời mà vì họ quá sợ hãi rằng tình yêu không được đáp lại. Họ cần một lối thoát khỏi cảm giác bị tổn thương và nỗi nhục nhã có thể xảy ra. Những trải nghiệm tuổi thơ đã dạy họ rằng tốt hơn hết là luôn giữ cho mình hai (hoặc nhiều hơn) sự lựa chọn.
Dĩ nhiên, cũng có những lúc người lo âu đánh giá đúng về đối phương. Nhưng trong rất nhiều trường hợp, nỗi lo của họ không xuất phát từ thực tế mà chỉ tồn tại trong tâm trí họ. Họ tự tạo ra sự thờ ơ từ phía đối phương thông qua cách hành xử hung hăng và đầy áp lực của mình.
Không có gì ngạc nhiên khi các mối quan hệ kết thúc (đặc biệt là một cách bất ngờ), người lo âu thường chính là người chủ động chia tay. Và thường thì họ rời đi không phải vì họ muốn, mà vì họ cảm thấy mình không được yêu đủ – bất chấp việc đối phương ra sức khẳng định điều ngược lại. Không ít lần, một người lo âu đã nói với người yêu trong giây phút chia tay rằng: “Anh không yêu em đủ đâu,” trong khi người kia tha thiết van nài: “Anh yêu em nhiều hơn em nghĩ.”
Những người lo âu thường bị định mệnh đẩy vào vòng xoáy tình yêu – chia tay – rồi lại yêu, cứ thế lặp đi lặp lại. Nhiều cuộc hôn nhân tan vỡ là điều thường thấy ở họ. Dù họ hết lần này đến lần khác tìm kiếm, vẫn chẳng thể tìm ra sự an toàn và yêu thương đủ đầy để xoa dịu trái tim luôn sợ hãi bị bỏ rơi.
Lối thoát duy nhất, như mọi khi, chính là sự thấu hiểu bản thân và can đảm đối diện. Hy vọng rằng người lo âu có thể học cách dạy đối phương hiểu những gì mình cần, thay vì vội vàng đổ dồn sự chú ý vào những gì mình sợ. Hy vọng họ đủ kiên nhẫn để tìm kiếm sự trấn an một cách nhẹ nhàng, thay vì buông lời trách móc. Và hy vọng rằng họ có thể gom đủ dũng khí để yêu cầu thứ tình yêu họ luôn khao khát – bằng một giọng nói chân thành, dịu dàng, để cuối cùng, họ có cơ hội thực sự được lắng nghe.
Nguồn: THE SORROWS OF ANXIOUSLY ATTACHED PEOPLE
PHOTO: Ethel Gabain, The Little Bride, c. 1900
