Một ngày nào đó, tớ sẽ viết một cuốn sách về những quyết định mua hàng online của mình. Tiêu đề của cuốn sách đó sẽ là: TỰ TRUYỆN CỦA MỘT CON BÒ.
Chương mở đầu trong cuốn sách sẽ nói về TMĐT đã biến tớ thành con bò như thế nào. 1 chương khác sẽ nói về Shopee và Tiki đã dắt mũi con bò đấy ra sao. Tất nhiên tớ sẽ để dành 1 chương cho ngày 11/11/2020, khi con bò ấy đốt hết số tiền còn lại của nó để sống như ông hoàng trong một ngày, và quay trở lại cuộc sống hành khất vào ngày hôm sau. Ờm, hôm đấy là 11/11 mà.
Trong buổi ra mắt cuốn sách, tớ sẽ thả người trên ghế, nhâm nhi tách trà và kể cho các độc giả về những gì tớ đã trải qua. Không phải để họ ngưỡng mộ hay là để họ ngợi ca. Chỉ là, ai hồi còn trẻ mà chẳng từng làm bò cơ chứ. Nội dung buổi nói chuyện ấy có lẽ sẽ như sau: ĐỪNG MUA CÁI GÌ CHỈ VÌ NÓ RẺ
Không, ý tớ không phải là hãy thay cả tủ quần áo bằng đồ Gucci và Balenciaga, hay chỉ được thêm vào giỏ hàng những món của Hermes với Louis Vuitton đâu. Ý tớ là, nếu bạn đang định mua một món gì đó chỉ vì lý do duy nhất là nó rẻ, thì bạn có lẽ nên xem lại đấy.
Khi nhìn thấy chiếc áo hoodie có giá 50k, phần con bò trong tớ đã thủ thì rằng: “Ê tại sao mày không mua cái áo này để làm phong phú tủ quần áo của mày nhỉ? Nó chỉ có 50 thôi mà, nếu mua về mà mày không dùng được thì cũng có mất bao nhiêu đâu?”. “Ờ nghe được đấy, có 50 thôi mà”. Thế là tớ đặt mua. Ít nhất thì con bò trong tớ cũng nói đúng 1 phần, tớ không dùng được cái áo đấy thật.
Các trang thương mại điện tử rất biết cách sử dụng những món đồ giá rẻ để thu hút khách hàng. Mục “Sale SỐC” hay “Deal 1K, 11K” luôn đập vào mắt người dùng ngay khi họ truy cập. Những món đồ như vậy mang lại cho ta cảm giác “High return, Low risk”. Ta thường nghĩ nếu mua nó về thì có thêm 1 món hay hay, sẽ làm đa dạng phong cách của mình. Và kể cả khi không như ý thì tổn thất cũng chẳng là bao. Chúng ta thường để ý tới giá của món hàng hơn trước khi quan tâm tới chất lượng của chúng. Trong những ngày sale, ta rất dễ dành nhiều sự chú ý vào % sale, giá gốc bị gạch đi và giá mới, hơn là giá trị thật của món hàng. Rồi khi thấy một món đồ rẻ, cá là bạn sẽ bị nó hớp hồn.
Chuyện này thường mang lại 2 vấn đề. Thứ nhất là những món đồ sale shock thường có chất lượng…. đúng với giá bán của nó. Chúng chỉ có tác dụng thu hút sự chú ý của khách hàng và kích thích hành vi tiêu dùng, chứ không phải đáp ứng như cầu cùa người sử dụng. Tớ đã từng thử mua những món đồ như vậy nhiều lần và tớ đều phải bỏ chúng đi chỉ sau vài ngày sử dụng. Trừ khi bạn thực sự thiếu thốn (mà tôi nghĩ chả có ai thiếu thốn lại rảnh rỗi ngồi đọc bài này) bạn nên bỏ qua những món đồ sale mạnh như vậy.
Vấn đề thứ 2 là, ta sẽ bỏ lỡ cơ hội có một món đồ thực sự tốt. Thay vì mua 1 cái Hoodie 250k, tớ đã chọn mua 1 cái 2000k và 1 cái 50k. Thế là, tớ có 1 cái áo không phải tốt nhất và 1 cái áo thật tệ, trong khi điều tớ thực sự cần chỉ là 1 cái hoodie tốt, thứ có thể mua được bằng số tiền 250k.
Kể cả khi cái áo có hợp với tầm giá đi chăng nữa thì nó cũng không hợp với tớ, và mang thêm một thứ không hợp với mình về nhà thì chỉ làm phòng thêm chật chội mà thôi. Chúng ta nên chọn lựa những món hàng trên tiêu chí “Liệu nó có giúp ích được cho ta không”. Và chỉ chọn mua những thứ thực sự có ích, chứ không phải những thứ giá rẻ. Đừng mua cái gì chỉ vì nó rẻ.
HÃY LƯỚT ÍT THÔI
Ờ tớ biết là cả lũ chúng ta đều đã quen với việc lướt điện thoại trong vô thức kể từ khi Mark Zuckerberg tạo ra cái ứng dụng màu xanh có chữ “F” này rồi. Nhưng có bao giờ các cậu suy nghĩ về việc chuyện gì sẽ xảy ra khi để đời mình trôi theo những ngón tay không? Ừ. Là tiền đấy! Và cả thời gian nữa.
Kể cả khi đã tìm được một cái hoodie ưng ý, tớ vẫn dành thêm vài ngày cho từ khóa Hoodie nam trên khắp các mặt trận, từ Shopee, Lazada, Tiki cho đến Sendo. Tớ thêm một tá hoodie vào giỏ nữa để rồi cuối cùng vẫn chỉ chọn mua cái áo đã chọn ban đầu. Tớ đi vòng vèo một quãng đường dài, chỉ để quay lại vạch xuất phát.
Có một mệnh đề trong tiềm thức của chúng ta rằng: sẽ luôn có một món đồ tốt hơn thứ mà ta đã chọn. Chúng ta hiếm khi chịu dừng lại kể cả khi đã chọn được một chiếc áo ưng ý mà thường sẽ tiếp tục tìm kiếm chiếc áo tốt hơn cùng loại đó. Một lý do khác, là chúng ta thường chả có gì để làm và đã quá quen với việc nhìn vô định vào màn hình rồi. Vì thế trong những ngày sale, ta để mặc cuộc đời mình trôi theo những ngón tay.
Việc này không chỉ phí thời gian đâu, nó còn vô ích nữa. Này nhé, cho là bạn đã xem xét các sản phẩm theo thứ tự bán chạy, dành thời gian để đánh giá sản phẩm qua hình ảnh và qua phần review của người mua trước, so sánh nó với các sản phẩm khác xung quanh và cuối cùng thấy ưng ý với sản phẩm đó. Vậy thì khả năng có một món đồ tốt hơn thế đâu đó ngoài kia là rất thấp. Kể cả khi có một món đồ như vậy chăng nữa, thì việc bỏ thêm cả tá thời gian chỉ để tiết kiệm 1 ít tiền hay có món đồ chất lượng hơn chút đỉnh cũng chẳng đáng.
Chưa kể đến là, việc xem xét quá nhiều hàng sẽ khiến ta khó đưa ra lựa chọn hơn, vì ta sẽ phải so sánh hàng tá những món đồ với nhau. Việc này lại làm ta bị quá tải thông tin, và dễ đưa ra những quyết định ngu ngốc hơn nữa. Ví dụ như, chọn một cái áo chỉ vì nó rẻ chẳng hạn.
Kinh nghiệm rút ra là sau khi đã xem đủ các mẫu hàng hóa thì ta nên tắt app đi và đặt hàng thôi. Thật chẳng hay ho gì cái việc cứ thế bán đời mình cho smartphone, chúng ta còn nhiều việc cần phải làm hơn đấy!
VIẾT MẤY THỨ NÀY RA NÀO
Những thứ tớ dự định mua trong đợt sale này là: 1 áo hoodie, 1 quyển sách, 1 máy Casio và 1 SIM 4G. Chỉ thế thôi. Nhiều hơn thì tớ chẳng còn đủ thóc đâu.
Và cuối cùng tớ tha về nhà những thứ sau:
? 2 cái hoodie (ờ, có 1 cái là cái 50k đấy)
? 1 cái gối ôm Hello Kitty (nó đang được sale mà)
? 1 cái kính bơi (không hiểu lúc đấy nghĩ gì luôn. Ở HN đang là mùa đông)
? Cap nối TV và Laptop (mua rồi mới biết Lap mình có thể nối không dây với TV ?)
? Combo 4 gói mực Bento (???)
? 1 vài thứ ngu si khác (không có quyển sách và máy tính nào trong này cả)
? Và 1 cái SIM 4G (đấy vẫn theo kế hoạch nhá)
Vấn đề của chúng ta khi mua hàng online thường là: ta bị quá tải về mặt thông tin. Có vô số những thứ đồ trông vô cùng xịn xò bày ra trước mắt mà bạn chỉ muốn mang tất cả về nhà. Những hình ảnh trên các trang TMĐT có tính thu hút rất cao, vì chúng đẹp, và nhất là có chữ sale X % siêu to khổng lồ dán ngay cạnh.
Nếu không có một định hướng rõ ràng, ta rất dễ đi lan man vào xem những thứ không cần thiết. Mà thường đã xem thì hay thêm vào giỏ. Đã thêm vào giỏ thì hay đặt mua. Đã đặt mua thì hay ngu. Trong trường hợp của tớ, tớ đã quên mất mục tiêu để chạy theo cái gối ôm, kính bơi (?), và gói mực Bento.
Vì lẽ đó, hãy viết ra, hãy viết ra. Cách tốt nhất để bạn ngăn không cho các cảm xúc của mình ảnh hưởng tới việc ra quyết định là viết ra. Viết ra là một cách đơn giản nhưng vô cùng mạnh mẽ nhằm làm rõ mọi thứ đang xoay vần trong đầu bạn. Đối với mua hàng online, nó sẽ giúp bạn xác định những gì cần mua. Khi có nó rồi thì bạn chỉ cần tìm kiếm đúng những món đồ đó, và bỏ qua tất cả những gợi ý khác mà các app TMĐT đề xuất thôi.
CÒN ĐẾN CẢ TÁ NGÀY SALE KHÁC TRONG NĂM
Cái giỏ hàng trên kia làm ngân sách của tớ thâm hụt cỡ một tấm ảnh Bác Hồ màu cam. Có vẻ nguyên do là vì tớ nhồi nhiều đồ vào giỏ hàng của mình quá. Tớ cứ tưởng đây là một dịp sale hiếm có trong năm.
Đấy là lúc tớ nhận ra một sự thật, một sự thật rõ ràng vcl nhưng lần quái nào săn sales cũng bị bỏ qua: có đến một tá ngày sales trong 1 năm ?. Black Friday, Online Friday, Cyber Monday, Back to School,…. hoặc bất kỳ ngày nào, mà các trang TMĐT muốn làm bạn phá sản.
Nếu bạn search google sẽ thấy có ít nhất 14 dịp sale trong năm. Thế nên chẳng việc gì phải làm bội chi ngân sách của mình chỉ vì Adidas đang sale 50% cho 3 sản phẩm, Levis giảm giá 200k cho đơn hàng trên 1 triệu, hay cố gắng nhồi nhét thật đầy giỏ hàng của mình đâu. Dịp còn nhiều, deal còn đầy. Hãy để đến lần sau để tránh những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra cho ví tiền và cuộc sống của bạn. Không như chính phủ, nếu ngân sách chúng ta thâm hụt thì chẳng có cái NHTW nào sẵn sàng cho ta vay tiền đâu.
Đấy. Xin lỗi các bạn vì sẽ chẳng có quyển sách “Tự truyện của một con bò” nào trong tương lai cả. Vì sao á? Vì những gì có trong quyển sách đó đã ở đây rồi. Mong là các bạn sẽ không trở thành những con bò sau bài viết này.
Amen.
